Anadolu’nun Yöresel Ezgileri Bağlama ile Buluşuyor!

Ülkemizin kültür ve anlayışına en uygun ezgisel duyuma sahip olan bağlama, uzun yıllardır Anadolu kültürünü müziğe en iyi şekilde yansıtmaktadır. Bağlama diğer adıyla da bildiğimiz saz, telli çalgılar içinde ülkemizde en yaygın olanlarındandır. Birçok halk ozanı yetişmiş olup günümüzde bile hala bu halk ozanlarının yazmış olduğu türküleri dinleriz ve bağlamada da icra ederiz. Bildiğimiz birçok yeni nesil sanatçıları da bu türküleri yeniden farklı şekillerde düzenlemeler yapıp seslendirmektedirler. Türk Halk Müziğinin en temel çalgılarından olan bağlama;

-Genellikle 7 veya 9 tellidir.

-Mızrap ya da diğer adıyla tezene ile çalınır.

-Ses genişliği iki oktava yakındır ve tahta telli çalgılar ailesinin de bir üyesidir.

Bağlama ailesinin atası kopuz olarak bilinmektedir. Bağlama ve kopuz çalma tekniği ve görünüm açısından birbirlerine çok benzer enstrümanlardır. Bağlama hakkındaki önemli bir diğer bilgi de “bağlama” kelimesi ilk olarak 18.yy da kullanılmaya başlandığı tahmin edilmektedir. Hatta bu enstrümana bağlama adının verilmesi de bağlamanın sapında bulunan tel ve perdelerin bağlanarak takılmasından dolayıdır. Bilinen bir yanlıştan bahsetmek gerekirse bağlamaya direk “saz” denmesidir. Saz kelimesi dilimizde enstrümana verilen diğer isimdir. Yani gitar, keman, davul da bir sazdır.

Bağlama ailesinde birden fazla tür bulunmaktadır. Hangi enstrümanı tercih edeceğiniz ise onu kullanım amacınız ile doğru orantılıdır. Bağlamalar üzerinde en etkili değişim yöreye bağlı olarak farklılaşan bağlama boyutlarıdır. Günümüzde kullanılan en yaygın ve en fazla tercih edilenler şöyledir:

-Cura – En küçük bağlama

-Çöğür – Diğer adı kısa kol bağlama

-Tambur – Diğer adı uzun kol bağlama

-Divan sazı –  Diğer adı büyük boy bağlama

-Meydan sazı – Diğer adı en büyük boy bağlamadır.

Sazın(Bağlamanın) Parçaları Nelerdir?

Bir bağlama sap, gövde ve tekne olmak üzere üç ana bölümden oluşur. Diğer bölümleri ise üst eşik, orta eşik, alt eşik, burgu ve perdelerdir.

Bağlamayı çalarken alacak olduğunuz ton bağlamanın yapımında kullanılan ağaç ile doğru orantılıdır. Bağlama yapımında en çok kullanılan ağaç türleri;

-Teknede – dut, kestane, ardıç, gürgen, ceviz

-Gövde (göğüs) – ladin

-Sap – gürgendir.

Bağlama yapımında birden fazla ağaç kullanıldığı için alırken veya bağlama seçerken oldukça dikkatli olmanız gerekir. Eğer bu konu hakkında çok fazla bilgi sahibi değilsen bağlama almaya bu konuyla ilgili bilgili biriyle gidilmeli ya da bizden destek almalısınız.

Kısa Sap Bağlama İle Uzun Sap Bağlama Arasındaki Farklar

–Uzun sap ile kısa sap arasındaki duyum farkı yaratan durum tavırdan dolayıdır. Uzun sap bağlamada tavır oldukça rahat yapılır, kısa sapta ise klavye kısa olduğundan dolayı kolay yapılamaz. Eğer bağlama eğitimine kısa sap ile başlıyorsanız tavır uygulamak ve öğrenmek için uzun sapa geçiş yapmalısınız.

–Kısa sap bağlamada klavye kısa olduğu için parmak hareketleri bağlama üzerinde uzun sapa göre daha kolay olacaktır.

–Uzun sap bağlamanın klavyesinin kısa saplıya göre uzun olması oktav genişliğinin daha fazla olmasını sağlamaktadır. Eğer bir parça çalıyorsanız ve içinde vokal eşliği bulunuyorsa oktav farkından dolayı uzun sap bağlama ile çalmanız daha iyi eşlik etmenizi sağlar.

-Bağlama eğitiminize ilk olarak uzun sap ile başladıysanız kısa sapı rahatlıkla çalabilirsiniz. Fakat ilk olarak kısa sapla başlandıysa uzun sapa geçtiğinizde buna alışmak ve çeşitli tavır hareketlerini öğrenmek biraz zaman alacaktır.

Bağlama Düzeni Nedir?

Geleneksel halk müziği ezgilerinin çalınması, ifade edilmesi bağlama düzenleri sayesinde gerçekleşir. Bağlamada kullanılan dört ana düzen bulunmaktadır. Bunlar sırasıyla şöyledir;

1)Bağlama düzeni

–En üst teller La ( A ), orta teller Sol ( G ), en alt teller Re ( D )

2)Müstezat düzeni

 –En üst teller Do ( C ), orta teller Fa ( F ), en alt teller Re ( D )

3)Misket düzeni

– En üst teller Si ( B ), orta teller Sol ( G ), en alt teller Re ( D )

4)Bozuk düzen

 –En üst teller Do ( C ), orta teller Sol ( G ), en alt teller Re ( D )

Bağlamada Çalabileceğiniz Basit Parçalar

-Çeşm-i siyahım – Maraş

-Değmen benim gamlı yaslı gönlüme – Tokat

-Uzun ince bir yoldayım – Sivas

-Çarşambayı sel aldı – Samsun

-Ne ağlarsın benim zülfü siyahım – Erzincan

-Bilmem şu feleğin bende nesi var – Orta Anadolu

Sizlere bu yazımızda bağlama ile ilgili bilinmesi gereken temel ve önemli bilgilere yer verdik. Bağlama çalmak isteyen tüm bireylere fayda sağlayacak bu bilgiler dışında daha fazla soru ve görüşleriniz için İzmir Bağlama Kursu web sitemizi ziyaret ederek bizlerle telefon yoluyla ya da birebir görüşme sağlayarak deneme derslerimize katılarak da iletişime geçip tüm bunlardan faydalanabilirsiniz. Alanında uzman bağlama öğretmenlerimiz sayesinde eğitiminiz emin ellerde! Kendinize yapacağınız bu güzel yatırım için doğru adrestesiniz.